Powiat Turecki

Państwa członkowskie Światowej Organizacji Zdrowia ustanowiły Światowy Dzień bez
Tytoniu w 1987 r., aby zwrócić uwagę świata na epidemię tytoniową oraz możliwość
uniknięcia zgonów i chorób, które ona powoduje. Co roku obchody tego święta mają na celu
informowanie opinii publicznej o niebezpieczeństwach związanych z używaniem tytoniu,
praktykach biznesowych firm tytoniowych, działaniach WHO w walce z epidemią tytoniową oraz o tym, co ludzie na całym świecie mogą zrobić, aby domagać się prawa do zdrowia i życia swojego oraz przyszłych pokoleń.
Hasło na 2023 rok – Uprawiaj żywność, nie tytoń
Uprawa tytoniu szkodzi naszemu zdrowiu, zdrowiu rolników i zdrowiu planety. Przemysł
tytoniowy blokuje próby zastąpienia uprawy tytoniu innymi uprawami, przyczyniając się do światowego kryzysu żywnościowego.
Kampania prowadzona przez WHO z okazji Światowego Dnia bez Tytoniu zachęca rządy do zaprzestania dopłat do upraw tytoniu i wykorzystania zgromadzonych w ten sposób
oszczędności do wspierania rolników w przejściu na bardziej zrównoważone uprawy, które
poprawiają bezpieczeństwo żywieniowe ludności.
Rekordowa liczba 349 milionów ludzi w 79 krajach stoi w obliczu zagrożenia brakiem
żywności, wielu z nich mieszka w krajach o niskich i średnich dochodach, w tym w ponad 30 krajach na kontynencie afrykańskim. Wiele z tych krajów wykorzystuje duże obszary żyznej ziemi do uprawy tytoniu zamiast zdrowej żywności. Kraje uprawiające tytoń często borykają się z negatywnymi skutkami ekonomicznymi wynikającymi z niekorzystnych skutków zdrowotnych, środowiskowych i społecznych uprawy tytoniu. W wielu przypadkach waluty obce uzyskane z eksportu tytoniu są wykorzystywane do importu żywności. Uprawa tytoniu
powoduje zły stan zdrowia rolników i pracowników rolnych oraz nieodwracalną utratę
cennych zasobów środowiska, takich jak źródła wody, lasy, rośliny i gatunki zwierząt.
Gdzie i jak uprawia się i suszy tytoń?
• Tytoń jest uprawiany w ponad 124 krajach jako uprawa dochodowa, wykorzystując
ok. 3,2 miliona hektarów żyznej ziemi.
• Trzech największych producentów liści tytoniu (Chiny, Brazylia i Indie, w kolejności
produkcji) odpowiada za ponad 60% światowej produkcji. Ponieważ przepisy zaostrzają się w krajach o średnich i wysokich dochodach, firmy tytoniowe corazczęściej przenoszą się do krajów afrykańskich, aby zwiększyć skalę produkcji tytoniu.
W jaki sposób uprawa tytoniu szkodzi zdrowiu rolników i ich rodzin?
• Choroba zielonego tytoniu. Aż 1 na 4 plantatorów tytoniu jest dotknięty chorobą
zielonego tytoniu, zatruciem nikotyną. Choroba jest powodowana przez nikotynę
wchłanianą przez skórę podczas dotykania liści tytoniu. Objawy obejmują nudności,
wymioty, zawroty głowy, bóle głowy, zwiększone pocenie się, dreszcze, ból brzucha,
biegunkę, osłabienie, duszność i inne.
• Narażenie na ciężkie chemikalia i nikotynę. Rolnicy uprawiający tytoń są codziennie
narażeni na kontakt z pyłem tytoniowym i chemicznymi pestycydami. Rolnik
uprawiający tytoń, który sadzi, uprawia i zbiera tytoń, może wchłonąć nikotynę
odpowiadającą 50 papierosom dziennie. Ponadto hodowcy tytoniu często przenoszą
szkodliwe substancje do domu na swoich ciałach, ubraniach lub butach, co prowadzi
do wtórnego narażenia ich rodzin, zwłaszcza dzieci.
• Przewlekłe choroby płuc. Hodowcy tytoniu wdychają również duże ilości dymu
tytoniowego podczas procesu peklowania, co zwiększa ryzyko przewlekłych chorób
płuc i innych problemów zdrowotnych.
• Szczególnie narażone populacje. Kobiety i dzieci są często głównymi pracownikami
zatrudnionymi przy produkcji tytoniu i dlatego są bardziej narażeni na zagrożenia
zdrowotne związane z kontaktem z zielonymi liśćmi tytoniu i ciężkimi chemikaliami,
a także narażeniem na dym tytoniowy podczas procesu peklowania. Szczególnie
narażone są dzieci, ze względu na niską masę ciała w stosunku do proporcji nikotyny
wchłanianej przez ich skórę. Kobiety w ciąży są bardziej narażone na poronienie.
Osoby skręcające ręcznie papierosy, zwłaszcza kobiety i dzieci, są narażone na pył
tytoniowy, który wdychają podczas przechowywania tytoniu w domu i jego skręcania,
co powoduje choroby układu oddechowego i inne problemy zdrowotne.
W jaki sposób uprawa tytoniu szkodzi środowisku?
• Intensywne stosowanie pestycydów. Uprawa tytoniu wymaga dużych zasobów
i stosowania pestycydów oraz nawozów sztucznych, które przyczyniają się do
degradacji gleby. Te chemikalia przedostają się do środowiska wodnego,
zanieczyszczając jeziora, rzeki i wodę pitną. Grunty wykorzystywane pod uprawę tytoniu mają wówczas mniejszą zdolność do uprawy innych upraw, takich jak
żywność, ponieważ tytoń zmniejsza żyzność gleby.
• Wylesianie. Uprawa tytoniu odpowiada za około 5% całkowitego wylesiania,
dodatkowo przyczyniając się do emisji CO2 i zmian klimatycznych. Aby zrobić
miejsce pod uprawę tytoniu, należy wyciąć drzewa i wykarczować ziemię. Do
wyprodukowania 300 papierosów potrzeba mniej więcej jednego drzewa. Prowadzi to
do pustynnienia i głodu, ponieważ w niektórych regionach brakuje żyznych gruntów
pod uprawę żywności. Każdego roku oczyszcza się około 200 000 hektarów (ha)
gruntów pod uprawę tytoniu i peklowanie, co odpowiada prawie połowie powierzchni
Republiki Zielonego Przylądka (403 000 ha).
• Utrata różnorodności biologicznej. Uprawa tytoniu przyczynia się do fragmentacji
siedlisk, co może osłabiać ekosystemy i przyczyniać się do utraty różnorodności
biologicznej. Jest to również związane z degradacją gruntów lub pustynnieniem w
postaci erozji gleby, zmniejszonej żyzności i produktywności gleby oraz zakłóceniem
cykli wodnych. Wymywanie chemikaliów do pobliskich źródeł wody zabija ryby
i wpływa na ludzi i zwierzęta, w tym bydło, które mają dostęp do tych wód.
W jaki sposób uprawa tytoniu zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu i żywieniu?
• Niedobór gruntów dobrej jakości. Wysokiej jakości grunty są coraz częściej
wykorzystywane do uprawy tytoniu w krajach o niskich i średnich dochodach,
zmniejszając ilość gruntów, które można by wykorzystać pod uprawy w celu
wyżywienia ludzi.
• Ograniczony wybór alternatywnych upraw ze względu na brak rządowego wsparcia na
rzecz odejścia od uprawy tytoniu.
• Degradacja gleby. Tytoń jako roślina i chemikalia wymagane do jej uprawy degradują
glebę, a uprawa międzyplonowa – praktyka uprawy dwóch lub więcej upraw w
bliskim sąsiedztwie – jest wyzwaniem, ponieważ gleba jest pozbawiona niezbędnych
składników odżywczych dla produktywnego rolnictwa.
• Intensywność upraw. Tytoń to uprawa pracochłonna, której dojrzewanie zajmuje do
9 miesięcy, co utrudnia drobnym rolnikom uprawę roślin spożywczych w ciągu tego
samego roku.

Jak uprawa tytoniu wpływa na dochody gospodarstw domowych rolników?
• Dług. Uprawa tytoniu wymaga dostępu do materiałów i usług, takich jak nasiona
i nawozy na początku sezonu. Przemysł tytoniowy wypłaca zaliczki na te koszty, które są
następnie odejmowane od ich płatności na koniec sezonu. W wyniku tego procesu rolnicy
popadają w zależność i zadłużenie wobec międzynarodowych firm tytoniowych lub
pośredników handlowych.
• Zaniżanie klasyfikacji i zaniżanie cen liści tytoniu. Drobni rolnicy w krajach o niskich
i średnich dochodach uprawiają tytoń na podstawie umów prawnych z dużymi
międzynarodowymi firmami, w których ceny i klasy (lub jakość) tytoniu są określane
przez kupującego, pozostawiając rolnikom niewiele miejsca na negocjacje.
Międzynarodowe firmy tytoniowe obniżają swoje koszty poprzez zaniżanie klasyfikacji
liści tytoniu od rolników. Wykonawcy określają również koszty nakładów, które
nieuchronnie są zawyżone, co jeszcze bardziej szkodzi rolnikom.
• Intensywność pracy. Uprawa tytoniu jest pracochłonna, wymaga od rolników i ich rodzin
spędzania większości dnia na pielęgnacji roślin. Drobni rolnicy uprawiający tytoń
zarabiają bardzo mało, biorąc pod uwagę wysiłek włożony w pracę. Badania pokazują,
że uwzględniając wszystkie dni przepracowane przez każdego członka gospodarstwa
domowego, uprawa tytoniu jest mniej opłacalna niż inne uprawy i byłaby bardziej
wartościowa przy uprawie innych roślin.
• Koszt nakładów. Koszty nasion, nawozów, drewna opałowego oraz dzierżawy lub
zakupu ziemi są drogie i często nie są uwzględniane przy ocenie opłacalności uprawy
tytoniu.
• Koszty opieki zdrowotnej. Uprawa tytoniu powoduje problemy zdrowotne rolników,
charakterystyczne dla uprawy tytoniu, takie jak choroba zielonego tytoniu, zwiększając
ogólne koszty opieki zdrowotnej w gospodarstwie domowym.
W jaki sposób przemysł tytoniowy utrudnia rolnikom przejście na alternatywne
uprawy?
• Uwięzienie rolników w pętli zadłużenia. Przemysł tytoniowy uzależnia rolników,
oferując im np. pożyczki lub materiały potrzebne do uprawy tytoniu (nasiona i środki
agrochemiczne). Często na podstawie ustaleń umownych z przemysłem tytoniowym
rolnicy wpadają w błędne koło zadłużenia, nie mogąc uzyskać uczciwej ceny za swójprodukt. Firmy tytoniowe wykorzystują sytuację braku kredytów dostępnych dla
obszarów wiejskich.
W jaki sposób przemysł tytoniowy próbuje ukryć swoje oszukańcze taktyki związane
z uprawą tytoniu?
• Wybielając swoje taktyki. Firma Philip Morris International (PMI) uruchomiła w 2022 r.
program zerowego wylesiania i konwersji ekosystemów naturalnych w celu ochrony
siedlisk przyrodniczych, w szczególności obszarów bioróżnorodności o znaczeniu
globalnym i obszarów chronionych. Tymczasem tytoń odpowiada za około
5% całkowitego wylesiania.
• Systemy odpowiedzialności korporacyjnej. Przemysł tytoniowy utworzył kilka
organizacji i programów, których celem jest wspieranie środków do życia społeczności
uprawiających tytoń poprzez metody i programy dywersyfikacji upraw mające na celu
poprawę standardów życia rolników. Wprowadzenie nowych upraw przy jednoczesnym
kontynuowaniu uprawy tytoniu nie eliminuje ryzyka związanego z uprawą tytoniu.
Wysiłki te odwracają uwagę opinii publicznej od rzeczywistych kosztów uprawy tytoniu,
takich jak skutki zdrowotne, degradacja środowiska i ubóstwo.
• Udawanie, że chroni się dzieci, jednocześnie podtrzymując pracę dzieci. Szacuje się, że
na całym świecie 1,3 miliona dzieci uczestniczy pracuje przy uprawie tytoniu. Dzieci z
biednych gospodarstw domowych opuszczają szkołę, aby uczestniczyć przy uprawie
tytoniu w swoich rodzinach i zwiększać dochody. Zadania te często obejmują mieszanie
i stosowanie pestycydów, ręczne zbieranie liści tytoniu i przywiązywanie ich do suchych
patyków oraz sortowanie i klasyfikowanie suszu tytoniowego, narażając dzieci zarówno
na szkodliwe chemikalia, jak i nikotynę. Niemniej jednak przemysł tytoniowy stwarza
fałszywe wrażenie, że walczy z pracą dzieci, podejmując tak zwane inicjatywy społecznej
odpowiedzialności biznesu (CSR) i samodzielnie zgłaszając swoje inicjatywy przeciwko
pracy dzieci, które w dużej mierze opierają się na eliminacji pracy dzieci przy uprawie
tytoniu (ECLT ) Fundacja, której członkami zarządu są przedstawiciele m.in. Japan
Tobacco International (JTI), Imperial Brands i British American Tobacco (BAT).
• Lobbowanie z decydentami. Przemysł tytoniowy przeciwdziała kontroli wyrobów
tytoniowych, w tym podwyżkom podatków od wyrobów tytoniowych, rzekomo chroniąc
trudną sytuację pracowników w rolnictwie tytoniowym i zapobiegając kryzysowi

materiał: PSSE Turek